
Τι είναι
To LEXiS είναι το μοναδικό διαδικτυακό ψηφιακό σταθμισμένο εργαλείο στην Ελλάδα το οποίο αξιολογεί το προσληπτικό λεξιλόγιο μαθητών Νηπιαγωγείου και Δημοτικού σχολείου (5-12 ετών).
Χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της λεξιλογικής ανάπτυξης του παιδιού αλλά και των παιδιών με μειωμένη λεκτική επικοινωνιακή ικανότητα, καθώς προσφέρει τη δυνατότητα έγκυρης εκτίμησης του προσληπτικού (ή δεκτικού) λεξιλογίου, δηλαδή του συνόλου των λέξεων του προφορικού λόγου που μπορεί να γίνουν κατανοητές.
Περιλαμβάνει 171 λέξεις που έχουν επιλεγεί και ιεραρχηθεί κατάλληλα με βάση προηγούμενη μελέτη προσαρμογής του Peabody Picture Vocabulary Test-revised edition (PPVT-R), στα Ελληνικά (Simos, Sideridis, Protopapas & Mouzaki, 2011).
Χρησιμοποιεί 684 πρωτότυπες εικόνες οι οποίες σχεδιάστηκαν αποκλειστικά για την εφαρμογή του εργαλείου.
Αξιοπιστία και εγκυρότητα του εργαλείου
Η έρευνα στάθμισης του LEXIS έγινε σε πάνω από 1000 μαθητές ηλικίας 5-12 ετών που φοιτούν σε Νηπιαγωγεία και Δημοτικά Σχολεία της χώρας, ενώ προγραμματίζεται και η στάθμισή του σε σχολεία της Κύπρου.
Η επιλογή των σχολικών μονάδων πραγματοποιήθηκε με τυχαίο τρόπο και βασίστηκε σε κριτήρια που σχετίζονται αφενός με την αντιπροσώπευση αστικών, ημιαστικών, και αγροτικών περιοχών και αφετέρου με τη δυνατότητα συλλογής δεδομένων από τις περισσότερες γεωγραφικές περιφέρειες της χώρας (Αττικής, Πελοποννήσου, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Μακεδονίας και Κρήτης). Η πραγματοποίηση της έρευνας έχει εγκριθεί για διεξαγωγή στις σχολικές μονάδες από το ΥΠΑΙΘ, κατόπιν θετικής γνωμοδότησης του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Αρ. Πρωτ . Φ.15/16009/ΑΛ/26290/Δ1).
Ποιος μπορεί να χορηγήσει το εργαλείο
Το LEXiS μπορεί να χορηγηθεί από ειδικούς παιδαγωγούς, λογοθεραπευτές, λογοπεδικούς, εκπαιδευτικούς και άλλες ειδικότητες, μετά από σύντομη αυτοεκπαίδευση, για την αξιολόγηση της λεξιλογικής ανάπτυξης παιδιών της προσχολικής και δημοτικής εκπαίδευσης (παιδιά ηλικίας 5-12 ετών) αλλά και παιδιών με μειωμένη λεκτική επικοινωνιακή ικανότητα.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αρχική εκτίμηση της λεξιλογικής ανάπτυξης αλλά και για την επαναξιολόγηση της εξέλιξης του παιδιού μετά από παρέμβαση.


Τι προσφέρει η χορήγηση του LEXiS
Η διερεύνηση της ανάπτυξης της λεξιλογικής γνώσης στα παιδιά παρουσιάζει τόσο θεωρητικό όσο και πρακτικό ενδιαφέρον, εν όψει σοβαρών ενδείξεων ότι αυτή η γνώση αποτελεί, μεταξύ άλλων, και προγνωστικό δείκτη της μετέπειτα αναγνωστικής τους ικανότητας και μπορεί να αξιοποιηθεί διδακτικά με σκοπό την αποφυγή μελλοντικών δυσκολιών και ματαιώσεων στο σχολείο.
Η ανάπτυξη του προφορικού λεξιλογίου επηρεάζει άμεσα την αναγνωστική κατανόηση (εξασφαλίζοντας ακριβή κατανόηση του κειμένου), αλλά και έμμεσα καθώς υποστηρίζει την αποδοτικότερη αναγνώριση λέξεων (Ouellette & Beers, 2010). Αυτή η διττή επίδραση του λεξιλογίου φαίνεται να διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία του αναγνώστη και την αναγνωστική εμπειρία, αφού όσο ωριμάζει το παιδί και αυτοματοποιείται η διαδικασία της αποκωδικοποίησης, η κατανόηση των γραπτών κειμένων υποστηρίζεται περισσότερο από το λεξιλογικό του υπόβαθρο (Kim, Al Otaiba, Puranik et al., 2014; Protopapas, Sideridis, Mouzaki et al. 2007; Suggate, Reese, Lenhard et al., 2014).
Οι γλωσσικές δεξιότητες αποτελούν μια σταθερά σημαντική προβλεπτική μεταβλητή της αναγνωστικής κατανόησης, συμβάλλοντας αποφασιστικά σε αυτήν από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού έως τις τελευταίες. Τέλος, όπως επιβεβαιώνεται από σχετικά ευρήματα σε διάφορες γλώσσες, το μέγεθος του λεξιλογίου προβλέπει αξιόπιστα εκτός από τα γλωσσικά μαθήματα και τη συνολική σχολική επίδοση του μαθητή (Bleses, Makransky, Dale, Højen & Ari, 2016; Dale, Paul, Rosholm & Bleses, 2022; Lee, 2011; Milton & Treffers-Daller, 2013).
Πλεονεκτήματα του LEXiS
Το LEXIS είναι μια σύντομη δοκιμασία που μπορεί να ολοκληρωθεί σε 10-15 λεπτά.
Περιγραφή του τεστ
Για τη χορήγηση της δοκιμασίας, η εφαρμογή παρουσιάζει στην οθόνη του Η/Υ ή της κινητής συσκευής (tablet) μία κάρτα με 4 εικόνες κάθε φορά και ζητά από το παιδί να διαλέξει (να επιλέξει με το ποντίκι ή να αγγίξει) την εικόνα που αντιπροσωπεύει καλύτερα τη λέξη που ακούει.
Η διαδικασία ξεκινά με παράδειγμα που δεν βαθμολογείται, για να δώσει στο παιδί την ευκαιρία να καταλάβει τις απαιτήσεις της δοκιμασίας και να εξασκηθεί. Στο παράδειγμα το παιδί λαμβάνει ανατροφοδότηση ανάλογα με την απάντησή του. Σε περίπτωση λανθασμένης απάντησης δίνεται στο παιδί ευκαιρία να επιλέξει ξανά εικόνα, ώστε να βρει την κατάλληλη, και στο τέλος παρέχεται ηχογραφημένη ενισχυτική ανατροφοδότηση.
Στη συνέχεια, η διαδοχή των λέξεων γίνεται κατά σειρά αυξανόμενης δυσκολίας. Το παιδί έχει τη δυνατότητα να αλλάξει την απάντησή του όσες φορές επιθυμεί και να επιλέξει ξανά νέα εικόνα την οποία θεωρεί πιο κατάλληλη. Η απάντηση καταχωρείται και βαθμολογείται αυτόματα με ενέργεια του χορηγητή (επιλογή εμφάνισης επόμενης ερώτησης).
Αν το παιδί απαντήσει λανθασμένα σε ένα ορισμένο αριθμό ερωτήσεων, η ηλεκτρονική συσκευή ολοκληρώνει αυτόματα τη χορήγηση της δοκιμασίας.


Εκπαίδευση
Κάθε χορηγητής για να μπορεί να χορηγήσει το LEXIS σε παιδιά θα πρέπει να ολοκληρώσει με επιτυχία ένα ασύγχρονο διαδραστικό ψηφιακό μάθημα. Στο μάθημα αυτό, ο χορηγητής θα ενημερωθεί για:
- τη φιλοσοφία του εργαλείου και τη χρησιμότητα του στην ανίχνευση γλωσσικών δυσκολιών.
- τον τρόπο χορήγησης
- την αναφορά που προσφέρει
Το κόστος της εκπαίδευσης στη χορήγηση του εργαλείου συμπεριλαμβάνεται στην 1η αγορά του εργαλείου.
Εκπαίδευση για τη χορήγηση του ψυχομετρικού εργαλείου LEXiS παρέχεται MONO από την επιστημονική ομάδα (ή εντεταλμένους συνεργάτες της) και την εταιρεία INTE*LEARN.
Ποιοι είμαστε
Επιστημονική Ομάδα

Αγγελική Μουζάκη
Καθηγήτρια Μαθησιακών Δυσκολιών
Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
Πανεπιστήμιο Κρήτης

Γεωργία Ανδρέου
Καθηγήτρια Γλωσσολογίας
Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Παναγιώτης Σίμος
Καθηγητής Αναπτυξιακής Νευροψυχολογίας
Ιατρική Σχολή
Πανεπιστήμιο Κρήτης
Υλοποίηση

H ομάδα της εταιρίας INTE*LEARN η οποία αποτελείται από προγραμματιστές, εκπαιδευτικούς σχεδιαστές, γραφίστες, ψηφιοποίησε το τεστ και το αυτόματο σύστημα βαθμολόγησης.
Παράλληλα, υλοποιεί τα e-learning μαθήματα και είναι υπεύθυνη για την οργάνωση των σεμιναρίων.
Συχνές ερωτήσεις
Σταθμισμένες ονομάζουμε τις δοκιμασίες (τεστ) που συγκρίνουν τις ατομικές επιδόσεις με την κατανομή των επιδόσεων ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος από το γενικό πληθυσμό της ίδιας ηλικιακής ομάδας, το οποίο αποτελεί την ομάδα αναφοράς (δείγμα στάθμισης).
Δηλαδή, αντί να συγκρίνουμε την επίδοση ενός παιδιού (π.χ. του Γιάννη) με την επίδοση του αδελφού του ή του συμμαθητή του μας δίνουν τη δυνατότητα να τη συγκρίνουμε με μια μεγαλύτερη ομάδα παιδιών της ίδιας ηλικίας με τη δική του, από ολόκληρη την επικράτεια. Κατ΄αυτόν τον τρόπο μπορούμε να βγάλουμε καλύτερα συμπεράσματα για την πρόοδό του και τις τυχόν ανάγκες του.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Bleses, D., Makransky, G., Dale, P. S., Højen, A., & Ari, B. A. (2016). Early productive vocabulary predicts academic achievement 10 years later. Applied Psycholinguistics, 37(6), 1461–1476. https://doi.org/10.1017/S0142716416000060
Dale, P. S., Paul, A., Rosholm, M., & Bleses, D. (2022). Prediction from early childhood vocabulary to academic achievement at the end of compulsory schooling in Denmark. International Journal of Behavioral Development, 47 (2), 123–134. https://doi.org/10.1177/01650254221116878
Kim, Y., Otaiba, S. A., Puranik, C., Folsom, J. S., & Gruelich, L. (2014). The contributions of vocabulary and letter writing automaticity to word reading and spelling for kindergartners. Reading and Writing, 27(2), 237-253. https://doi.org/10.1007/s11145-013-9440-9
Lee, J. (2011). Size matters: Early vocabulary as a predictor of language and literacy competence. Applied Psycholinguistics, 32(1), 69–92. https://doi.org/10.1017/S0142716410000299
Milton, J. & Treffers-Daller, J. (2013). Vocabulary size revisited: The link between vocabulary size and academic achievement. Applied Linguistics Review, 4 (1)151 – 172 https://doi.org/10.1515/applirev-2013-0007
Ouellette, G., & Beers, A. (2010). A not-so-simple view of reading: How oral vocabulary and visual-word recognition complicate the story? Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 23(2), 189–208. https://doi.org/10.1007/s11145-008-9159-1
Protopapas, A., Sideridis, G. D., Mouzaki, A., & Simos, P. G. (2007). Development of Lexical Mediation in the Relation Between Reading Comprehension and Word Reading Skills in Greek. Scientific Studies of Reading, 11(3), 165–197. https://doi.org/10.1080/10888430701344322
Simos, P. G., Sideridis, G. D., Protopapas, A., & Mouzaki, A. (2011). Psychometric evaluation of a receptive vocabulary test for Greek elementary students. Assessment for Effective Intervention, 37(1), 34–49. https://doi.org/10.1177/1534508411413254
Suggate, S., Reese, E., Lenhard, W. et al. (2014). The relative contributions of vocabulary, decoding, and phonemic awareness to word reading in English versus German. Reading & Writing, 27, 1395–1412 . https://doi.org/10.1007/s11145-014-9498-z